2. Dünya Savaşı Sonrasında Türkiye'de Mimarlık - Sanat Diyaloğu

Ezgi Yavuz’un Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Tarihi Doktora Programı’nda 2015 yılında danışmanlığımda tamamladığı "2. Dünya Savaşı Sonrasında Türkiye'de Mimarlık - Sanat Diyaloğu” başlıklı tez çalışması, dönemin modern mimarlık ve sanat üretiminin ilişkisini Türkiye odağında inceleyen öncü çalışmalardandır. Bu çerçevede, çalışmanın mimarlık tarih yazımına iki temel açıdan katkısı bulunmaktadır: Öncelikle, bu dönemde Türkiye’deki modernist mimarlık ve sanat yaklaşımının ve üretiminin oluşum ve dönüşümünü inceleyen az sayıdaki çalışma arasında yerini alan bu çalışma, henüz fazla ürün vermemiş olan 20. yüzyıl ortasını inceleyen tarih araştırmalarına Türkiye perspektifinden önemli katkı sağlamıştır. Diğer yandan, kamu yapılarının mimarlığını sanatsal üretimin geniş çerçevesinden inceleyerek, dönemin mimarlık ve sanat ürünlerinin toplumsal anlamlarını birbiriyle bağlantılı bir çerçevede değerlendirecek bir bakış açısı sunmaktadır.

Çalışmanın kurgusunu, II. Dünya Savaşı sonrası dönemde Türkiye’de mimarlık ve sanat arasındaki birliktelik düşüncesinin oluşumu ve pratiği şekillendirmektedir. Birlikteliğin düşünsel alanda gelişimini, mimarlık eğitimi ve yayınlarında sanatın nasıl yer aldığını inceleyerek ve mimarlarla sanatçıların işbirliği hakkındaki tartışmaları değerlendirerek inceleyen çalışma, bu düşüncenin pratikte oluşan işbirliklerinde gerçekleş-me sürecini de, etkin olan aktörlerin ürünleri aracılığıyla göz önüne sermekte ve bu ürünleri mimarlık ve sanatın toplumla diyaloğunu oluş-turma çabası çerçevesinde yorumlamaktadır. Dönem mimarlığında yaygın olarak uygulanan ancak yeterince tartışılmamış olan mimarlık-sanat ilişkisinin ana hatlarını ortaya çıkarmayı hedefleyen bu çalışma, daha genel bir bakış açısıyla 20. yüzyıl ortasında uluslararası ortamda güçlenen modern mimarlık ve sanat üretiminin yerelle ilişkisine dair kavramsal bir giriş de oluşturmaktadır.
ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Tez Ödülü’nü ve Kalbiye Tansel Ya-yın Ödülü’nü alarak Türkçe olarak yayınlanan bu tez çalışması, hem konusu hem de zamansal çerçevesi ile şimdiye kadar yeterince öne çıkmamış olan bir araştırma alanında Türkiye mimarlık tarihi yazınının önemli bir eksikliğini tamamlayacak; önerdiği kuramsal çerçeve de benzer çalışmalar için yönlendirici olacaktır. Mimarlığı disiplinlerarası çerçevelerde inceleyen nice çalışmalara yol göstermesi dileğiyle…
Prof. Dr. T. Elvan Altan