Sarkis. Başlangıçta, İstanbul 19380–20200

Dirimart’ın sanat yayıncılığı kapsamlı bir Sarkis monografisiyle devam ediyor. Metnini Cem Ileri’nin kaleme aldığı, Ayşe Orhun Gültekin editörlüğünde hazırlanan, tasarımını Bülent Erkmen’in üstlendiği kitap Sarkis’in ağırlıklı olarak Istanbul’da ve Türkiye’nin birkaç diğer şehrinde açtığı sergileri ve ürettiği işleri bir araya getiriyor. Bir sanatçının sadece bir şehir bağlamında ürettiği işlere odaklanan yayınlara pek rastlanılmadığını hesaba kattığımızda bu kitabın önemi daha da ortaya çıkıyor. Iki ana bölüm olarak kurgulanan kitabın ilk bölümünde Cem Ileri, Sarkis’in yapıtındaki otobiyografik unsurların izini sürmenin yanı sıra sanatçının edebiyat, felsefe, müzik vb. alanlarla kurduğu bilinçli veya sezgilere dayalı etkileşim kanallarını derinlemesine irdeliyor. Ortaya çıkan özetle şu: Sarkis’in yapıtını besleyen kaynaklar, onun bu kaynaklara getirdiği yorumlarla daha da zenginleşiyor. Ister Paradjanov, Tarkovski, Sevim Burak veya şu sıralar Dirimart’ta devam eden UNTITLED başlıklı sergisinin merkezlerinden birine yerleştirdiği Aliye Berger olsun, ister John Cage, Edvard Munch veya müziğin büyük yaratıcısı Johann Sebastian Bach olsun, ya da gündelik hayatın içinden bir anlığına kopup Sarkis’in algı uzayına dahil olan en sıradanından bir karşılaşma olsun, görünen o ki, Sarkis bütün bu "pırıltılara” elini korkusuzca uzatıp, hiç ayrım yapmadan, bir çocuk merakıyla dokunabiliyor. Cem Ileri’nin baş döndürücü ivmelerle ilerleyen yazısının ortaya koyduğu en çarpıcı olgu bu olsa gerek. Kitabın ikinci bölümünde, Sarkis’in burada, Istanbul’da, doğup büyüdüğü bu şehirde açtığı sergilerin ve ürettiği işlerin 1960’tan günümüze bir dökümü yapılıyor. Kronolojik olarak ilerleyen sergiler bölümüne baktığımızda Sarkis’in 1964 yılında Paris’e gitmeden önce birkaç kişisel sergi açtığını ve bazı karma sergilere katıldığını görüyoruz. Asıl patlama 1986 yılında Maçka Sanat Galerisi’nde açtığı Çaylak Sokak sergisiyle oluyor. Türkiye sanat ortamı için bir kırılma anı, dahası bir milat kabul edilen bu "olay”dan sonra Sarkis’in Istanbul’da daha sık sergi açtığını, etkinliklere katıldığını, tartışmaların merkezinde yer aldığını, sanatsal mücadelesini bugüne kadar ödün vermeden sürdürdüğünü gözlemliyoruz. Kitabın ön ve arka kapağında, Sarkis’in Dirimart’taki UNTITLED başlıklı kişisel sergisinde de gösterilen "Yanık Kasa” yer alıyor: 19380-19920-20200. Bu işin, Sarkis’in alameti farikalarından olan kimi tarihlerin sonuna "0” ekleyerek zamanlara müdahale etme merakının ilk ürünlerinden biri olduğunu düşünürsek, sanatseverlere sunduğumuz bu monografik çalışmanın daha kapağından başlayarak binyıllara ışınlanmaya çoktan hazır olduğunu ileri sürebiliriz.